Wat was, is niet altijd hetzelfde gebleven. En: wat is mooi, wat is lelijk? Tijdens de Dag van de Architectuur in Den Helder op zaterdag 14 juni staat verandering (‘transitie’) centraal. Wat blijft er van erfgoed over als je eraan gaat sleutelen? Een mooie gelegenheid om anders naar bouwwerken te kijken. Dat geldt niet alleen voor volwassenen. Ook de jeugd wordt nadrukkelijk bij deze dag betrokken.
Om met die laatste doelgroep te beginnen: jongeren van 10 tot 14 jaar zijn zaterdag de 14e van harte welkom op het schilderkunstig project De Nollen aan de Burgemeester Ritmeesterweg. Hier ontwierp en bouwde wijlen kunstenaar R.W. van de Wint reusachtige kunstwerken, maar speelde hij met kleur en licht in de bunkers in het binnenduingebied. De sombere betonnen bouwwerken roepen daardoor nu een heel ander, plezierig gevoel op. De jeugdige deelnemers krijgen daarover uitleg én mogen zelf hun eigen kunstwerk ontwerpen en bouwen in de vorm van een maquette. Meer informatie in het kader bij dit artikel.
Jutter van het Jaar Jan Kikkert neemt belangstellenden zaterdag 14 juni mee op een fietstocht door Den Helder, waar hij op historische plekken laat zien hoe gebouwen een nieuwe bestemming kregen of in zijn geheel zijn verdwenen, om plaats te maken voor indrukwekkende nieuwbouw. Zie kader voor meer info.
Dakkapellen
Niet op de Dag van de Architectuur zelf, maar op maandag 23 juni vertelt architect en kunstenaar Rob de Vries uit Alkmaar over het belang van historisch erfgoed en hoe je daar in de moderne tijd mee kunt of moet omgaan. Zie het kader met info over deze lezing.
De Vries weet waarover hij praat. Hij is lid van de Gemeentelijke Adviescommissie Omgevingskwaliteit (GAO), vroeger beter bekend als de Welstandscommissie. De Vries krijgt bijna elke vergadering plannen onder ogen van Nieuwediepers die hun, soms historische, woning of bedrijfspand willen aanpassen met dakkapellen, aanbouwsels, nieuwbouw, enzovoorts.
De Vries heeft een uitgesproken visie op de relatie tussen schoonheid, lelijkheid en erfgoed in de architectuur. Zijn benadering kenmerkt zich door respect voor historische context en een kritische houding ten opzichte van hedendaagse trends die, volgens hem, afbreuk doen aan de uiterlijke en culturele waarde van onze gebouwen.
Mode
,,Ik wil gebouwen ontwerpen die er over 100 jaar nog staan. Die passen in hun omgeving, in hun relatie tot de maatschappij. Een gebouw moet – naar mijn bescheiden mening – iets eeuwigs in zich dragen. Het mag niet ‘in de mode zijn’. Dan kan het ook niet uit de mode zijn.’’
In een tijd waarin zwart, grijs en wit de boventoon voeren in stedelijke architectuur, pleit De Vries voor terugkeer van kleurgebruik dat historisch verantwoord is. Zijn eigen woning, een zeventiende-eeuws grachtenpand in Alkmaar, voorzag hij van een oker- en ossenbloedrode kleuren. Deze keuze is niet alleen esthetisch, maar ook een statement tegen de saaiheid die hij waarneemt in moderne stedenbouw: ,,Het lijkt wel mode te zijn om alles in de stad zwart, grijs of wit te maken. Alsof we in de rouw zijn!’’
De Vries benadrukt dat de kleuren als okergeel en bloedrood historisch gezien beter passen bij de oorspronkelijke uitstraling van het pand dan de huidige modieuze tinten. Hij stelt dat het volgen van modetrends zonder na te denken over persoonlijke smaak of historische context leidt tot een verlies aan identiteit en diversiteit in het stadsbeeld.
Kerken
Als bouwhistoricus en architect is De Vries betrokken bij diverse projecten waarbij het behoud en de herbestemming van erfgoed centraal staan. Zoals de toekomst van de Sint Josephkerk in Alkmaar. Hij pleitte voor een nieuwe bestemming die zowel de monumentale waarde van het gebouw respecteert als duurzaam is: ,,Een woonbestemming is namelijk het meest duurzaam en niet snel aan verandering onderhevig. Dan heb je dus langdurig de garantie dat er geen verbouwingen komen.’’ Ook in Den Helder hebben sommige kerken een woonbestemming gekregen of liggen er plannen om er woningen van te maken, zoals met de Lutherse Kerk aan de Wezenstraat en de gereformeerde kerk aan de Steengracht.
Glazenwassers
Als architect gaat hij op een bepaalde manier te werk, vertelt De Vries op zijn eigen website. ,,Als er ergens een nieuw gebouw komt, dan is het van belang dat je kijkt naar wat er al staat. Hoe past jouw nieuwe project daartussen? Moet het nieuw en eigentijds zijn, of moet het zich juist verstoppen? Voor welke doelgroep bouw je? Heeft de locatie een historie? Speelt cultuur een rol? En let op het praktische: zijn er voldoende parkeerplaatsen en groeien kinderen er blij op? Daarnaast is het mooie soms belangrijker dan het handige. Licht is voor mij noodzakelijk. En als dat betekent dat ik op een onmogelijke plek een extra raam moet plaatsen, dan doe ik dat. Creatieve glazenwassers bestaan ook.’’
RONALD DEN BOER
Foto 1: Het terrein De Nollen, waar de jeugd op 14 juni welkom is om zelf kunstzinnige maquettes te maken. Foto Cyclomedia
Foto2: Een kerkbank wordt de Lutherse kerk in de Wezenstraat uitgedragen. Architect De Vries juicht het fraai ombouwen van kerken tot woningen toe. Eigen foto
Programma
Zaterdag 14 juni, De Nollen, Burgemeester Ritmeesterweg (ingang bij Station Zuid), 10-12 uur of 13-15 uur, bouw je eigen maquette. Voor jeugd van 10-14 jaar. Graag aanmelden via [email protected] ovv naam, geboortedatum, telefoonnummer en voorkeurstijdstip
Zaterdag 14 juni, fietstocht door de tijd in Den Helder met Jan Kikkert. Start om 10 uur, verzamelen bij stadhuis op Willemsoord. Graag aanmelden via [email protected]
Maandag 23 juni, lezing architect Rob de Vries over ‘Hoe bepaal je monumentale waarde van een gebouw en hoe ga je daarmee om?’ Aanvang 19.30 uur in Triade aan de Middenweg. Graag aanmelden via [email protected]
