Bas van der Vinne

Bas van der Vinne is stedenbouwkundige bij Zones Urbaines Sensibles, kortweg ZUS dus. “Onze opdracht was om een gebiedsvisie te maken waarin de ruimtelijke en programmatische kansen worden benoemd en de kaders voor de toekomstige ontwikkeling worden vastgelegd. Na afronding van de visie had Scholen aan Zee de wens om op de Ruijghweg een locatie te openen, maar dat is uiteindelijk niet haalbaar gebleken. Zeestad pakt het nu weer op.” Dat betekent een herijkingsplan op de oorspronkelijke visie en een uitvoeringsplan van de eerste fase. “De grond was eigendom van defensie, maar is inmiddels van de gemeente, dus je zou er bij wijze van spreken morgen kunnen bouwen.” Bas verwijst naar het gebied rond de Helderse atletiekbaan. De overdracht biedt nieuwe mogelijkheden. “Onze visie is een stip op de horizon. Niet het hele gebied is in handen van de gemeente, maar in overleg met alle partijen is er veel mogelijk. We hebben destijds gesproken met de eigenaar van de jachthaven en met defensie. Er wordt op een positieve en constructieve wijze meegedacht over de toekomst van het gebied.”

De mogelijkheden zijn divers. “Allereerst kijk je bij zo’n opdracht wat de plek uniek maakt. Dit is een supergaaf gebied dat een directe relatie heeft met het water. Het nautische is aanwezig, de link met de marine en er ligt een fort, dat onderdeel is van de stelling. Het is een plek waar allerlei werelden samenkomen. Eigenlijk heeft het alle ingrediënten in zich om een heel mooi stukje Den Helder te worden.” Een stukje als onderdeel van iets groters. “BVR, een landschapsbureau uit Rotterdam heeft een visie geschreven voor heel de linie waarin de recreatieve potentie duidelijk wordt benoemd. De stelling van Den Helder vormt een belangrijk deel van het Helders erfgoed en er wordt her en der wel gebruik van gemaakt, maar er is nooit een overkoepelende visie geweest. Het is een beetje een ondergeschoven kindje, terwijl Den Helder zich vanuit historisch besef goed zou kunnen profileren.” Bas pakt de kaart erbij. “We pleiten daarom bijvoorbeeld ook voor een recreatieve brug naar Fort Westoever, zodat wandelaars en fietsers een rondje stelling kunnen maken.”

ZUS kijkt door Rotterdamse ogen naar Den Helder. Een stad met vergelijkbare geschiedenis van bombardementen en wederopbouw. Het Spoorhavengebied sprak ze destijds genoeg aan om een pitch te houden. “We houden heel erg van rauwe plekken. Zo doen we bijvoorbeeld veel in oude industriegebieden, waar we altijd ons best doen om die rauwe identiteit te behouden. Het hoeven geen aangeharkte straatjes te worden. Den Helder heeft die identiteit van zichzelf al. Het eerste wat opvalt in Den Helder is de impact van defensie. Ik kwam hier binnen en zag direct groepjes 18-jarigen rennen met bepakking. Daarbij  bieden de stelling, het water en het maritieme allerlei mogelijkheden die we in Rotterdam misschien ook wel hebben, maar hier worden de havenactiviteiten steeds verder uit de stad geduwd. In Den Helder voel je de haven nog letterlijk in de stad.”

Gebruik maken van de middelen die er zijn
De budgetten zijn wel anders dan in de Randstad. “Dat heeft natuurlijk invloed op wat je in een gebied kan doen. Ik vind het zelf prachtige uitdaging. Met beperkte budgetten ga je nog beter naar de bestaande kwaliteiten kijken. Een goed referentieproject kun je overal neerzetten, maar hier werk je vanuit datgene wat er is. Je moet gebruik maken van de middelen die er zijn, de ondernemers die er zitten en de mensen die eromheen wonen.” Hij wijst opnieuw naar de kaart. “Dit hier is bijvoorbeeld echt een loodsenwereld. Dan is het leuk om te kijken of je daar wat mee kunt. Je kunt ook kijken of er appartementen te bedenken zijn waarin kenmerken van die loodsenbouw terugkomen. Of hier, in dit stuk liggen stelconplaten. Dat soort materialen zouden we graag hergebruiken om het rauwe karakter te behouden.” Hij laat een collage zien met een pad van stelconplaten langs het water. “We denken dat het contact met het water daar versterkt kan worden door langs de kade een steigerpad aan te leggen, zodat je dichter naast het water loopt en hier bijvoorbeeld je bootje aan kunt leggen."

”In het realiseren van dit soort ideeën speelt Zeestad een belangrijke rol. “Projectontwikkeling zoals dat in Den Helder georganiseerd is, zou een heel goed model kunnen zijn voor andere steden. Het is een gevolg van de markt, die maakt dat ontwikkelaars van buiten de stad niet staan te springen om hier te ontwikkelen. Maar het pakt heel goed uit met een organisatie die met beide voeten in de stad staat en op politiek niveau de routes kent.” En hij ziet nog iets. “Er zit Den Helder een aantal heel creatieve ondernemers. Kijk naar Fort Westoever. Dat trekt best veel publiek. Zeker als het fort verbonden kan worden met de stelling, zou dat heel waardevol zijn.” We moeten het in Den Helder dus meer hebben van goede samenwerking en creativiteit. “En een stukje branding. Ik denk dat de gemiddelde Nederlander niet weet dat Den Helder een vestingstad is. In andere steden is dat vaak iets waar mensen op af komen. Als je daar een goed netwerk aan koppelt, kan het een prachtige recreatieve bestemming worden.”

Uniek
Bas heeft Den Helder leren kennen als bezoeker. Toch heeft ook hij zijn favoriete plekken. “Als Rotterdammer ben ik geneigd plekken te zoeken waar niet zoveel bebouwing staat. Ik ben wel heel erg gecharmeerd van de stelling en de forten, maar fietsen over de dijk vind ik ook bijzonder. Het waait er altijd, je ziet Texel liggen en een geasfalteerde dijk helemaal tot aan het water is uniek. Strand heb je langs de hele Nederlandse kust, maar een stad die direct aan zee ligt - aan het einde van de wereld - en alleen gescheiden door een stenen dijk, dat heb je nergens anders.” Toch kan hij niet om de stelling heen. “Het historische aspect en de verhalen die daarbij horen, het netwerk aan forten… dat is ontzettend interessant. Stedenbouwkundig niet hoor, het is verdedigingswerk. Heel defensief en duurzaam. Maar het is een prachtige ring om de stad heen. Den Helder is ingepakt, net als veel oudere steden door een stadsmuur.” Hij voelt zich verbonden met Den Helder. “Dat moet ook. Als wij een opdracht doen in een stad, dan verdiepen we ons echt in die plek. Daar krijg je een bepaalde liefde voor. Je komt met Google Streetview ook een eind, maar we gaan altijd met het hele ontwerpteam op de fiets door een projectgebied. Je moet de dingen zelf zien en ervaren, voelen en ruiken zelfs. Je moet je afvragen: hoe hard waait het daar nou echt?”