Project Molenplein. Onder die titel realiseert Woningstichting/Helder Vastgoed momenteel 22 fraaie stadswoningen tussen de Weststraat en de Keizersgracht. Een unieke locatie, op een steenworp van de zee. Een bijzondere naam ook, dat Molenplein. Niet in de laatste plaats omdat er nooit een molen heeft gestaan. Waarom heet het dan toch zo? En wat maakt deze plek interessant?
Om met het antwoord op de eerste vraag te beginnen: de molen waaraan de naam refereert stond er recht tegenover. Het plein bevond zich in de buitenbocht van het Helders Kanaal. De molen De Eendracht stond in de binnenbocht. Deze werd in 1843 gebouwd, samen met een molenaarswoning en twee kleine huisjes. Het was een zogeheten stellingmolen, die hoog boven de stad uittorende en vooral graan vermaalde tot meel om brood van te bakken. Ook de Molengracht en Molenstraat zijn naar deze molen vernoemd.
De gebroeders Janzen waren eigenaar van De Eendracht. En niet alleen van deze molen, ook van de houtzaagmolen De Goede Verwachting aan de Fabrieksgracht. Woningstichting/Helder Vastgoed laat momenteel De Goede Verwachting herbouwen, als onderdeel van het nieuwe wijkje Molenwerf.
De woningbouw in de laatste fase van project Molenplein is in volle gang. Foto Helder Vastgoed BV
Molens waren in die tijd kwetsbaar voor blikseminslag. Waar de Goede Verwachting in 1897, zoals een krant schreef, ‘door het hemelvuur werd getroffen’ en tot de grond toe afbrandde, trof dat lot De Eendracht zeven jaar eerder. Er ontstond flinke schade. En De Eendracht was niet eens origineel, maar al eens herbouwd, nadat deze in 1850 door brand werd verwoest. De Eendracht stond tot 1914 tegenover het Molenplein, waarna hij werd gesloopt. Het plein behield uiteraard zijn naam.
Dat Molenplein zelf speelde geruime tijd een prominente rol in Den Helder. Nadat op 18 december 1865 de spoorlijn tussen Den Helder en Alkmaar werd geopend, werd het Molenplein ‘the place to be’: hier vond vanaf 1867 wekelijks de woensdagmarkt plaats. Een rare plek voor een markt? Nou, niet helemaal. Het Molenplein lag op het kruispunt van de Kanaalweg en Hoofdgracht waar zich in de negentiende eeuw een groot deel van het openbare leven in Den Helder afspeelde.
Het Molenplein was een belangrijke aanlegplaats voor de beurtschepen. Op de achtergrond de Rijks Hoogere Burger School. Foto’s Helderse Historische Vereniging/Ab van der Walle
Zicht vanaf het Molenplein op het Helders kanaal in 1909. Aan de overkant de naamgever van het plein: molen De Eendracht.
Na de oorlog was het Molenplein noch school noch plein meer. Dat veranderde begin jaren 60, toen de Kweekschool werd gebouwd. Hier volgden de ‘kwekelingen’ de opleiding tot onderwijzer (m/v). De schoolnaam veranderde vanaf 1970 in Pedagogische Academie.
Na de fusie met de ‘Pedac’ in Alkmaar verdween de vestiging aan het Molenplein – een lot dat elke Helderse opleiding trof die met een onderwijsinstelling van buiten de stad fuseerde. Het schoolgebouw is daarna gebruikt voor de Hogeschool voor Petroleum en Gastechnologie, een dependance van het zeevaartonderwijs. Ook deze hogeschool verdween na een fusie. Tenslotte kreeg het complex nog een rol als Studiehuis voor havo- en vwo-leerlingen van wat toen nog Etty Hillesum College heette. In 2007 was het definitief einde oefening.
De school werd gesloopt en de plek uiteindelijk bebouwd voor fase 3 en 4 van project Molenplein: zorgcentrum Dijckzicht en wooncomplex Over ’t Wad. Momenteel vormen de 22 stadsvilla’s die gebouwd worden fase 2 van project Molenplein, waarmee straks het hele gebied langs de Weststraat ingevuld zal zijn. De naam Molenplein betekent dus: wonen op een plek met een rijke historie.
RONALD DEN BOER
In de eerste helft van de jarenschool wordt op het Molenplein de Kweekschool gebouwd, later Pedagogische Academie geheten.
